Milyonlarca çalışanın gözü minimum fiyata yapılacak artışta. Taban fiyata bu yıl toplamda yüzde 95 artış yapıldı, 5 bin 500 liraya yükseltildi.
2023 artırımı için süreç aralık ayında başlıyor. Taban ücretlinin beklediği fiyat tespit kurulu birinci toplantısını aralık ayının birinci haftasında gerçekleştirecek.
İşçi, patron ve hükumetten 5’er temsilcinin katılacağı kurul, yeni yılda geçerli olacak minimum fiyatı belirleyecek. Pekala taban fiyatta patronun beklentisi ne? İşte ayrıntılar…
Konuyla ilgili milliyet.com.tr’ye açıklamalarda bulunan Vergi Uzmanı Muhammet Bayram şu tabirleri kullandı: “Asgari fiyatla alakalı sayın Cumhurbaşkanının yapmış olduğu açıklamalarda ‘Ayakları yere basan bir fiyat vereceğiz’ demişti. Bu söz çok değerli, açıklayacağım.
Yine tıpkı biçimde sayın Bakan Bilgin’de ‘Enflasyona sebebiyet vermeyecek bir sayı belirleyeceğiz’ demişti. Bu açıklamadan yola çıkarak ayakları yere basan ve sayısal bilgilere dayanan bir hesap yapmaya çalışalım.
Asgari Fiyat Tespit Komitesi aralık ayı içerisinde toplanıyor. Personel temsilcisi tarafında toplantı, patron tarafındaki toplantı ile bir arada aralık sonu prestijiyle özgür piyasada çalıştırılabilecek en düşük çalışan maaşı belirleniyor.
‘2021 YIL SONUNDA YÜZDE 50 ARTIŞ YAPILMIŞTI’
Bu belirleme ile birlikte en düşük bu fiyattan çalıştırılabiliyor fakat üstünü komite belirlememiş olsa dahi patron verebilir. Gelelim hesaplamasına; 2021 yıl sonu prestijiyle taban fiyat 2 bin 825 TL düzeyindeydi. O devirde enflasyon yüzde 34 düzeyindeyken, yüzde 50 olarak belirlenmişti yani yüzde 16’lık farkla belirlenmişti.
2022 ortasına gelindiğinde enflasyonun yüksek seyretmesiyle ve sabit dar gelirli, orta gelirlinin alım gücünün düşmesiyle birlikte taban fiyatın tekrar belirlenmesi gereği hasıl oldu.
‘DİĞER ÜCRETLİLER DE EN AZ ENFLASYON KADAR ARTIŞ GÖRMELİ’
Her ne kadar taban fiyat enflasyona nazaran belirlenmemiş olsa dahi minimum fiyat ve başka ücretliler en az enflasyon kadar maaşlarında artış görmeliler. 1 Temmuz prestijiyle yapılan artırım ise yüzde 30’luk bir orta zamdı.
‘ASGARİ ÜCRETLİNİN ALMADIĞI YÜZDE 12’LİK FARK VAR’
O periyotta enflasyon yüzde 42 düzeyindeydi. Aslında ücretlinin birinci 6 ayda almadığı yüzde 12’lik enflasyon farkı bulunmaktadır.
O periyotta sayın Cumhurbaşkanı yaptığı açıklamalarda bunun bir orta artırım olduğunu asıl artırımın 1 Ocak prestijiyle yapılacağından bahsetmişti. Tekrar yapılan çeşitli açıklamalarda sabit dar gelirli ve orta gelirlinin enflasyon altında ezdirilmeyeceği belirtilmişti.
‘SENE SONU ENFLASYON YÜZDE 70-75 BANDINA ÇIKACAKTIR’
Gelelim periyot sonuna. Devir sonu enflasyon beklentisi Merkez Bankası’nca yayınlanmaktadır. Periyot sonu enflasyonu 60 iken, 65’e yükseldi. Son olarak da 68’e yükseldi. Her ne kadar ankette yüzde 68 enflasyon olacağı öngörülse de sene sonu enflasyon yüzde 70-75 bandında çıkacaktır.
‘ENFLASYONDA ASIL DÜŞÜŞ OCAK-ŞUBAT AYLARINDA’
Enflasyonda asıl düşüşü biz ocak ve şubat aylarından itibaren göreceğiz. Lakin aralık ayındaki baz tesirinden ötürü geçen seneye de enflasyon düşük gözükecek.
Ekim ayında bir evvelki ekim ayına nazaran enflasyon 12 aylık olarak yüzde 85 düzeyinde belirlendi. Aralık ayından ekim ayına kadar gelen müddette enflasyon yüzde 57 olarak belirlendi. Kasım ayı enflasyonu da 3 Aralık’ta belirlenecek. Bizim daha görmediğimiz kasım ve aralık ayı enflasyonu var.
Ancak sene sonu enflasyonun yüzde 70-75 ortasında çıkacağını öngörüyoruz. Birinci 6 ayın yüzde 42 olması sebebiyle ikinci 6 ayda da yüzde 30 fark geleceğini kestirim ediyoruz.
‘ASGARİ ÜCRETLİYE YÜZDE 40-45 ENFLASYON TELAFİSİ GEREKLİ’
Asgari ücretlinin de bir evvelki 6 aylık devirde almadığı yüzde 12 fark olduğu göz önünde bulundurulduğunda yüzde 40 ile yüzde 45’lik bir enflasyon telafisine gereksinim var.
İŞTE TABAN FİYATTA EN GÜÇLÜ SENARYO!
Yani şu an taban fiyat 5 bin 500 TL ise, yüzde 40’lık artışla 7 bin 700 TL düzeyinde olur. Yüzde 45 artışla 7 bin 975 TL olur. Yüzde 50’lik bir artış ile 8 bin 250 TL olur.
Sayın Cumhurbaşkanı’nın ayakları yere basan tabiri aslında tam bu hesaplamayı kapsamaktadır. Piyasada 9 bin 500-10 bin üzere sayılar hayatın olağan akışına ters olduğu için Vedat Bilgin’in söylediği üzere enflasyonu tetikleyici bir fiyat seviyesi olur.
O yüzden gerçekçi bir yaklaşımla ve piyasanın şu anda kabul etmiş olduğu sayılarla taban fiyat 8 bin lira ile 8 bin 250 lira ortasında olacaktır. Fazlası enflasyona sebebiyet verir. Bu sayılardan azı da ücretlileri enflasyon karşısında ezdirmiş olur. Fakat tabi ki burada asıl tespit edilecek kararı Minimum Fiyat Tespit Komitesi verecek.
İŞVERENİN BEKLENTİSİ NE?
Büyük firmalarda zati neredeyse taban fiyatlı çalışmıyor. Şu an için almış olduğumuz izlenime nazaran ve yeminli mali müşavirliğini yaptığımız firmalardan aldığımız dönüşlere nazaran 8 bin lira ile 8 bin 250 lira ortasındaki sayısı piyasa kabul etmiş durumdadır. Lakin 5 bin 500 TL üzerindeki vergiler nasıl alınmadıysa yeniden ücretliler üzerindeki minimum fiyat kadarın vergiden istisna olması gerekiyor.
Bununla birlikte de sigorta primlerinde kimi teşvikler de gündeme gelebilir. Zira patron sene başı prestijiyle EYT kapsamında emekli olacak vatandaşlarımızın da kıdem tazminatını ödemekle mükelleftir. O yüzden tüm bunların hem enflasyona sebebiyet vermemesi hem de patronun rekabet gücünü azaltmaması gerekiyor.”